Table of Contents
Kaynakça nedir ve ne işe yarar soruları tez yazma sürecinde kişilerin karşısına çıkabilir. Bu kavram tez yazdırma sürecinin sağlıklı ilerlemesi için son derece önemlidir. Bu kullanılmayan yazıların özgün olmasından herhangi bir şekilde söz edilemez demek doğrudur. Bu konunun özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak tez çalışmanızı uygun görüldüğü şekilde tamamlamanızı sağlar. Tez yazınızda yararlandığınız eserlerin listesi bu kısımdadır. Bunu yazma esnasında da dikkat edilmesi gereken bazı etkenler olduğunu, bu etkenlere dikkat etmediğiniz takdirde tezinizin onaylanma ihtimalinin düşeceğini bilmelisiniz. Bununla birlikte tez çalışmasının uzun ve detaylı bir çalışma olduğunu da göz önünde bulundurmalı ve buna bağlı olarak listenin uzayabileceğini bilmelisiniz.
“Kaynakça nedir?” konusuna başlamadan önce Tez yazım sürecine giriş adlı içeriğimizle başarılı bir tezin temellerini adım-adım öğrene bilirsiniz.
Kaynakça nedir? – Tanımı ve Önemi
Kaynakça nedir sorusuna basit bir şekilde cevap vermek mümkün. Kaynakça yazılarda kullanılan ve yararlanılan ifadelerin tümünü gösteren bir unsurdur. Özellikle akademik yazılarda kaynakça kullanımı çok büyük bir önem taşır. Bu kurala uyulmayan makalelerin uygun nitelikler taşıması söz konusu olmaz. Aynı zamanda böyle bir makalenin akademik nitelik taşıması da mümkün değildir. Bilgilendirici ve bilimsel dil kullanılan bu makalelerin kaynakça kuralına uyması zorunludur.
Akademik etik kurallarına uyulmak isteniyorsa her yazının belirli bölümlerinde yararlanılan kaynaklar açık bir şekilde belirtilmelidir. Aksi halde yazılan makale özgün olarak görülmez ve buna bağlı olarak etik kurallara da uyum sağlamaz. Özgün olmayan makalelerin ise akademik ortamda hiçbir şekilde geçerliliği olmamaktadır. Bu kısmın kullanımı ile kişiler makalelerinde yer verdikleri tüm unsurların bilimsel doğruluğunu kolay bir şekilde kanıtlayabilir.
Kaynakça Oluşturma Yöntemleri
Belirli bir konuda, önceden belirlenmiş süre zarfı boyunca titiz ve detaylı çalışmalar yapılan tez, yüksek lisans ve lisans eğitimini başarıyla tamamlanması adına bir zorunluluktur. Tez çalışması tamamlandıktan sonra çalışma jüri tarafından incelenir ve daha sonra çalışmayı yürüten öğrenci tezini savunur. Tez savunma teknikleriyle bu sürece daha hazırlıklı olmak mümkündür. Eğer tüm bu aşamalar başarılı şekilde tamamlanırsa tez kabul edilecek öğrenci eğitim sürecini başarıyla tamamlamış sayılacaktır. Kaynakça teziniz boyunca kullandığınız çalışmalara ve atıflara yer veren, intihal yapmadığınızı gösteren en önemli bölümüdür. Jüri tarafından da en çok dikkat edilen bölümlerden biri olarak değerlendirilir.
Kaynakça nedir diye sorulduğunda atıf stilleri konusuna da deyinmek gerekir. Tezlerde en çok kullanılan atıf stilleri arasında APA ve MLA gelir. MLA stili ile kaynak göstermek metin içi kaynak göstermektir. Bunun için parantez içerisinde yazarın soyadını ve sayfa numarasını kullanmalısınız. APA biçimine göre kaynak gösterdiğinizde yazarın ya da yazarların soyadlarını eser yılıyla beraber parantez içerisinde göstermeniz gerekir. Eğer bir kaynaktan doğrudan alıntı yapıyorsanız bu durumda sayfa numarasının da metin içerisinde bulunan alıntıya eklenmesi gerekir.
Akademik çalışma sırasında atıf kısmını oluşturmak için birçok farklı ve çeşitli yöntem vardır. APA yöntemi kullanılarak gösterilen kaynaklarda ilgili yazı stilinin Time News Roman olması ve boyutunun ise 12 değerinde olması zorunludur. Yazılan metnin sol kenarından 2 cm değerinde boşluk bırakılırken diğer tüm kenarlardan 2.5 cm boşluk bırakılmalıdır. Bu formatta yazarın adı, soyadı ve eser yılı parantez içinde gösterilmelidir. APA kaynakça örneği olarak hazırlanan unsurları inceleyerek bu formatı nasıl doğru bir şekilde kullanmanız gerektiğini kavrayabilirsiniz. Bu noktada belirtilen örnekler ışık niteliği olmaktadır.
Diğer bir yöntem olarak MLA ise genel olarak sosyal bilimler üzerine yazılan makalelerde tercih edilmelidir. Bu formatta kaynaklar yazarların soy isimlerine göre alfabetik bir şekilde sıralanmalıdır. Aksi halde yapılan kaynakça belirtmeleri MLA formatına uygun nitelikler taşımaz. Chicago kaynakça belirtme yöntemi ise en çok edebiyat ve tarih alanlarında tercih edilmektedir. Bu formatta bibliyografya, cilt, baskı kaydı, basıldığı yer ve yıl sırasıyla belirtilmeli, referans olan her noktada bu bilgiler tekrarlanmalıdır. Ancak bu şekilde Chicago formatı kurallarına göre uygulanabilir.
Akademik çalışma sırasında bu kanıtlanmış formatlara yer vermek son derece güvenilir bir kaynakça oluşturmanın önemli bir basamağıdır. Bu sayede yazılan makaleler tam anlamıyla akademik bir nitelik taşımaktadır. Tez Formatlama ve Düzenleme adlı içeriğimiz bu konuda size yardımcı olacaktır.
Kaynakça ve Atıf Yapmanın Temel Kuralları
Daha önce basılan yayınlarda veya kitaplarda yer alan bir yazıya ya da görsele tez çalışmanızda yer vermek istiyorsanız mutlaka atıf yapmalısınız. Bunun için hem metin içerisinde kaynak gösterme tekniklerini kullanabilir hem de kaynakçada atıf hakkında bilgi verebilirsiniz. Kaynakça nedir sorusu sorulduğunda atıf yapmanın temel kuralları da esas konulardan biri haline gelir.
Tez çalışması esnasında yapılan en önemli hata çalışmayı yapan kişinin metin içerisinde kaynak verdiği taktirde kaynakçada atfa yer vermesi gerekmediğini düşünmesidir. Metin içerisinde yapılan tüm atıflara metin sonunda bulunan konuşulan bölümde yer verilmesi gerekir. Yalnızca kişisel iletişim bölümüne yer verilmesi gerekmez. Bu bölümde yer alan kaynaklar çift aralıklı ve aslı girintili olacak şekilde yazılmalıdır.
Atıf yapma işlemi kaynakça bölümünde gösterilecekse belirli kurallara uyulmalıdır. Buna göre bu bölümünde hangi eserden atıf yapıldıysa yalnızca bu unsur yer almalıdır. Ayrıca eserlerin alfabetik sıraya uygun bir şekilde ve yazarların soy isimleri baz alınarak belirtilmesi gerekir. Atıf yapılan ifadenin yanına ise a, b, c gibi küçük harfler konulmalıdır.
Atıf yapma aşaması kurallara uygun bir şekilde gerçekleşmez ise istenmeyen plagiarism (intihal) sorunları ile karşılaşılabilir. İntihal oranı yüksek çıkan makaleler için ise herhangi bir akademik özellikten bahsedilmesi mümkün olmaz. Bu nedenle eğer akademik olarak yazdığınız makalede intihal riski olmamasını istiyorsanız tüm atıf kurallarına eksiksiz bir şekilde uymalısınız. Bu sayede yazılan makaleler akademik anlamda dürüstlük taşımaktadır. Plagiarism (intihal) Önleme başlıklı yazımız bu konuda size yardımcı olacaktır.
Elektronik Kaynaklar ve Kaynakça
Eğer makale yazma aşamasında internet üzerinde yer alan kaynaklardan yararlanıldıysa bu kaynakları belirtmek için de belirli bir sıra mevcuttur. Buna göre internet kaynakları site adı, web sayfası başlığı, tarih, web adresi sırasında olmalıdır. Bu kısımda aynı zamanda kaynakça olarak belirtilen internet sitesinin bağlantı adresi de verilmelidir. Yararlandığınız internet sitesinin güvenilir nitelikler taşıdığını kanıtlamak istiyorsanız bu kurallara dikkat etmelisiniz. Güvenilir internet kaynağı araştırması yapmak için akademik makaleler yayınlayan siteler tercih edilebilir.
Kaynakça Oluştururken Sık Karşılaşılan Sorunlar
Bilimsel çalışmalarda kaynakça kullanımı yaparken bazı zamanlarda gözden kaçan unsurlar hatalara yol açmaktadır. Bu noktada atıf yeri oluşturma aşamasında en çok yapılan hatanın yazım yanlışları olduğu söylenebilir. Eğer bu kısımda atıfları belirtirken yazım yanlışı yaparsanız makalenizin güvenilirlik seviyesi büyük bir ölçüde düşüş gösterir. Bu hatanın önüne geçmek için konuşulan aşamanı tamamlandıktan sonra birkaç defa kontrol edilmelidir.
Bu kısmı belirtirken yapılan diğer bir hata ise kurala uygun sıralamaya uymamaktır. Eğer tercih ettiğiniz formatın sıralama şartlarına uyum göstermezseniz kaynakça oluşturma aşamasını doğru bir şekilde yapmanız mümkün olmaz. Kaynakça kontrolü yapmak için yazarın adı ve soyadı araştırılmalıdır. Aynı zamanda yayın tarihi metin içinde bulunuyor mu diye bakarak da bu kontrolü gerçekleştirebilirsiniz.
Kaynakça Oluşturma Araçları
Kaynakça oluşturma araçları kullanılarak bu aşama tez sahipleri için çok daha pratik bir hale gelebilir. Bu aşamada kullanılabilecek araçlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir;
Bu araçlar gelişmiş veri tabanları ile ön plana çıkmaktadır. Bu sayede kullanılan kaynakçalar uygun bir şekilde düzeltilebilir. Böylece tez yazan kişilerin eğer unuttukları bir bölüm var ise bu araçlar kişilerin imdadına yetişmektedir. İlgili araçlar bilgisayarlar aracılığı ile kolay bir şekilde erişim seçeneği sunduğu için son derece avantajlıdır. Bu yazılımlar ile makale sahipleri tezlerine referans ekleyebilmektedir. Kaynakça oluşturmak için kullanılan araçlar kişilere hatasız ve eksiksiz bir seçenek sunar. Bu şekilde tez sahiplerinin başarılı bir bölümü ortaya koyması mümkün hale gelir.
Tez yazdırma ile ilgili konularda RESSAR Tez Danışmanlığı olarak çeşitli hizmetler sunmaktayız. Başarılı bir tez için başvuru yapabilirsiniz.
Kaynakça neden tez yazımında bu kadar önemlidir?
Kaynakça, tezin bilimsel doğruluğunu kanıtlar, çalışmanın özgünlüğünü destekler ve intihal önleme konusunda kritik bir rol oynar. Ayrıca, okuyuculara konu hakkında daha fazla bilgi edinme fırsatı sunar.
APA ve MLA kaynakça stilleri arasındaki temel farklar nelerdir?
APA stili genellikle sosyal bilimlerde kullanılır ve yazarın soyadı ile yayın yılına odaklanır. MLA stili ise genellikle edebiyat ve beşeri bilimlerde tercih edilir ve yazarın soyadı ile sayfa numarasını vurgular.
Kaynakça bölümünde atıf yapılmayan ancak okumaya değer görülen eserler belirtilebilir mi?
Genellikle kaynakça bölümü, tezde doğrudan atıf yapılan çalışmaları içerir. Ancak, genişletilmiş okumalar veya önerilen eserler listesi ayrı bir bölümde sunulabilir.
Kaynakça oluştururken en sık yapılan hatalar nelerdir?
En sık yapılan hatalar arasında yanlış kaynak gösterimi, eksik bilgiler, yazım hataları ve uygun olmayan sıralama bulunur.