Eğitim ve eğitim kuralları yüzyıllar boyunca farklı şekillerde değişerek günümüzdeki son hallerini almıştır. Birçok ülke kendi eğitim sistemini ve kurallarını geliştirerek eğitim sistemlerinin ülkeden ülkeye değişiklik göstermesine neden olmuştur. Bu değişim şüphesiz akademik hayatı da etkilemiş ve tez yazım kurallarının da üniversiteden üniversiteye farklılaşmasına sebep olmuştur.
Eğitim Sistemlerinin Etkisi
Özellikle ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkelerde eğitim sistemi sıklıkla değişmekte tez yazım kuralları da bu değişiminden bazen etkilenebilmektedir. Tez yazım kurallarının dinamik yapısı tez yazmak isteyen öğrencilerin gözünü korkutabilmektedir. Öğrencilerin bu süreçte güncel tez yazım kurallarının yer aldığı yönergeleri takip etmesi gerekmektedir.
Biçim ve İçerik Önemi
Her üniversitenin kendine göre belirlemiş olduğu tez yazım kuralları çok detaylı alt başlıklardan oluşmaktadır ve öğrencinin hazırladığı tezin bu kurallara tamamen uygun olması gerekmektedir.
Teknik Detaylar
Tezler hazırlanırken öğrenciler tarafından dikkat edilmesi gereken birçok unsur bulunmaktadır. Fakat tez yazım kuralları çerçevesinde bu unsurlar değerlendirildiğinde en önemli maddeler; biçim ve içerik olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kelime İşlemci ve Yazı Biçimi Seçimi
Tez yazım kuralları genel olarak kelime işlemci seçimi ile başlamaktadır ve MS Office Word en sık tercih edilen programdır. Programın belirlenmesinin ardından tez yazım kuralları incelenerek yazı biçimi seçilir. Yazı biçiminde birçok üniversite sıklıkla 11 punto, Arial veya 12 punto, Times New Roman kullanmaktadır.
Diğer Teknik Detaylar
Bu kurallara benzer olarak paragraf girintisinin 1,25 cm olması ve sayfa numaralarının sayfanın altında belirtilmesi de tez yazım kurallarındaki ortaklıklardan sayılabilir.
Başlıklandırma Sistemleri
Tezlerin başlıklandırmalarında ise daha farklı sistemler kullanılmaktadır. Tez yazım kuralları farklı başlıklandırma sistemlerini gösterse de en sık kullanılan sistem ondalık ya da harf sistemidir.
Atıf Yöntemleri
Bu numaralandırma sistemi ile çalışmanın tüm başlıkları numaralandırılır ve ardından başlıkların doğru yazımı için tez yazım kuralları dikkate alınır. Burada büyük harf, küçük harf, kalınlık, punto gibi faktörler incelenerek ardından atıf usulünün yöntemi kontrol edilir.
Kaynak Gösterme Metodları
Tez yazım kuralları incelendiğinde görülmektedir ki iki temel atıf yani kaynak gösterme metodu bulunmaktadır. Bunlardan ilki dipnot diğeri ise metin içi kaynak gösterme yöntemidir.
Tez Sayfalarının Planlanması
Yukarıda ifade edilen teknik detaylar tez yazım kuralları doğrultusunda netleştirildikten sonra tezin sayfaları planlanır. Tezler ilk olarak kapak sayfalarından başlar.
Kapak Sayfaları
Bu sayfalar yine tez yazım kuralları çerçevesinde doldurulur ve her üniversitenin ayrı kapak sayfası bulunmaktadır. Kapak sayfaları genellikle hem üniversitenin ve danışmanın hem de öğrencinin bilgilerinin yer aldığı bölümdür. Tezi hangi dilde hazırlanıyorsa kapak sayfaları da o dilde hazırlanmalıdır.
Ön Sayfalar ve İçerik
Kapak sayfalarının ardından yine tez yazım kuralları kontrol edilerek diğer bölümlere geçiş yapılır. Tez yazım kılavuzlarına göre farklılık göstermekle beraber kapak sayfalarından sonra genel olarak etik beyan, onay formu ve teşekkür gibi bölümlere geçiş yapılır. Ardından özet bölümüne başlanır. Tezin özet bölümü genel olarak 250 kelimeden fazla tercih edilmemektedir.
İçerik Düzeni
Bundan sonra ön sayfaların bitmesi için geriye içindekiler, kısaltmalar, tablolar, varsa şekiller ve ekler listesi oluşturmak kalmaktadır. Bu sayfalar da hazırlandıktan sonra ana metne geçiş yapılır.
Ana Metin
Metin veya tezin ana bölümü kendi arasında farklı bölümlerden oluşmaktadır. Tez yazım kuralları kontrol edilerek bu bölümler teze eklenmelidir. Bunun yanında en sık kullanılan bölümler ise giriş, tez metni, sonuç ve önerilerdir. Giriş başlığı tez yazım kuralları kontrol edilerek metnin ilk satırında hazırlanır.
Metin İçeriği
Fakat başlığın numaralandırılması tez yazım kurallarına göre değişmektedir. Giriş bölümünün ardından yeni bir ana başlık kullanılarak tezin temel metnine geçiş yapılır. Genel anlamda tezin metin bölümünde kuramsal ve kavramsal açıklamalara yer verilir ve bu bölümün tezin diğer bölümlerine ışık tutması beklenir.
Sonuç ve Öneriler
Ek olarak tezin araştırma bölümünde bir uygulama kullanıldıysa kavramsal ve kuramsal açıklamaların ardından uygulamanın açıklamasına da yer verilebilir. Son defa tez yazım kuralları kontrol edilerek bölüm tamamlanır. Tez metnin tamamlandıktan sonra sonuç kısmı gelir. Bu bölüm ortalama 5-8 sayfa arasında talep edilmekle beraber bölümde nelerin istendiği kesin olarak tez yazım kurallarından kontrol edilmelidir. Bazı üniversiteler sonuç bölümünden sonra öneriler bölümü talep etmekteyken bazı üniversiteler sonuç bölümünü tartışma bölümü ile bağlamaktadır. Bu nedenle tez yazım kuralları dikkatlice incelenmelidir.
Kaynakça ve Ekler
Sonuç ve ilişkili bölümlerin tamamlanmasının ardından tez metninin kaynakça ve ekler bölümüne sıra gelir. Bu bölümde araştırmaya katkıda bulunan bütün kaynakların listesi yer alır. Kaynakların listelenmesi için yine tez yazım kuralları incelenir. Kaynakça hazırlanırken farklı formatla kullanılabilmektedir. Ekler bölümünde ise yine tez yazım kuralları incelenerek eklenmesi gereken formlar, resimler veya bilgiler kontrol edilir.
Burada ifade edilen bilgilerde görüldüğü üzere akademik çalışmaların yazımı oldukça fazla emek ve tecrübe isteyen bir süreçten meydana gelmektedir.